Knock-out

Dilemma… was het wel een dilemma? Tachtig jaar geleden (1944) was de verzetskrant Trouw een niet onbelangrijke factor in Het Verzet. En toen gebeurde er iets wat een echte Trouw-lezer nooit zal vergeten. Heel in het kort. De Duitsers hadden 23 medewerkers van het prille Trouw gearresteerd en stelden de redactie van Trouw voor een duivelse dilemma: óf jullie stoppen met jullie subversieve activiteiten óf wij schieten de ‘gijzelaars’ dood.

‘Het zal je kind maar wezen!’ Het is niet aan mij hierover een ethisch oordeel te vellen. Ik weet niet wat er gezegd, overwogen en geargumenteerd is tijdens de vergadering van de – laten we het maar – redactie noemen… de 23 kwamen echter wel voor het vuurpeloton te staan. En dan valt er iets te verwijten, maar wat zou er gebeurd zijn als Trouw op de knieën was gegaan… Een meedogenloze vijand beschikt te allen tijde over een meedogenloze trukendoos.

Het is in onze taal een vaste combinatie geworden: een duivels dilemma. Helaas is het verhaal van ‘de 23’ niet uniek. Nog steeds worden politici, diplomaten, generaals, commandanten, maar ook doodnormale burgers voor duivelse dilemma’s geplaatst. Kiezen voor de ene optie is een duidelijk geval van zelfmoord en kiezen voor de andere optie geeft geen flintertje hoop op een goede afloop.

Ik tel niet zelden – ’s morgens na het lezen van een landelijk ochtenddagblad en teletekst – het aantal doden op waarmee ik geconfronteerd ben. Eigenlijk een angstaanjagende afwijking

Het moge duidelijk zijn dat er geen doden vallen als niemand een trekker overhaalt. En het blijkt elke keer weer dat er nogal wat lieden rondlopen die er weinig moeite mee hebben die trekker over te halen of dat lontje in wat voor kruitvat dan ook te steken.

Ik moet het tot mijn spijt bekennen dat er dan iets gebeurt met/in mijn principiële huishouding. Ik geef te allen tijde mijn sympathie aan de bevlogen jongens en meisjes die zich ten strengste uiten tegen racisme, fascisme, discriminatie, uitbuiting en noem nog maar een paar ziektes op, maar ik ben er rotsvast van overtuigd dat we niet mogen vergeten dat onze wereld nu eenmaal Über- und Untermenschen herbergt.

Hallo! Ik bedoel niet, zoals dat in het Nationaalsocialisme het geval was, dat sommige mensen minder waard zijn… Nee, sommige mensen nemen het niet zo nauw – eufemistisch gezegd – met ‘onze’ normen en waarden, zeg maar onze Tien Geboden, en verklaren dientengevolge zichzelf als ‘minderwaardig’.

En dan komt er weer zo’n dilemma bovendrijven: moeten we die verfoeide sadisten via diplomatieke taal terechtwijzen of moeten we de beuk erin gooien. Ja, dan wordt er gezegd dat zelfs tussen je beste vrienden notoire schobbejakken rondlopen. Dat is dan geen probleem; een fikse knock-out duurt in de regel niet langer dan acht tellen en dat is geen onoverkomelijk periode.

Jules Deelder zei het zo kernachtig: ‘Op een beweeglijk standpunt sta je het sterkst.

Wist