Associatie

Waarschijnlijk overkomt het je regelmatig: je ziet of hoort iets en ogenblikkelijk denk je aan iets anders. Als ik de naam ‘Gideon’ hoor, denk ik altijd aan een Gideonsbende; een kleine strijdbare groep die a.h.w. de kastanjes uit het vuur haalt voor een grote groep. En – dat moet ik er direct aan toevoegen – dat woord heeft voor mij een positieve gevoelswaarde. Gideon, die met zijn waterslurpende kornuiten de strijd aanbond met een grote overmacht, was een mannetjesputter. Je moet nu eenmaal je klassieken kennen.

Soms moet je de opgeroepen associatie corrigeren. Vrij recent kreeg ene Gideon van Meijeren door de rechter een taakstraf opgelegd van 200 uur, omdat hij tijdens een samenkomst met boze boeren had gezegd dat geweld tegen de staat op zekere momenten gerechtvaardigd was. Denk je met een ordentelijk Tweede Kamerlid te maken te hebben en dan zie je plotseling een opgeblazen kikkertje. Niks geen Gideonsbende, gewoon een omhooggevallen fluim die er, dat dan wel, een bende van maakt.

Nog een dubieuze associatie. Tijdens het proces tegen Ali B moesten er nogal wat ‘affairetjes’ beoordeeld worden en op een gegeven moment werd het hem te veel: ‘ik ben moe, ik ben moe! riep hij vertwijfeld uit. Ik dacht ogenblikkelijk aan mijn moeder; als ik zei ‘ik ben moe’ voegde ze me direct toe: ga naar je bedje toe!

Ik keek via de tv naar het genoemde fragment in de rechtszaal en ik dacht zomaar dat de rechter zou zeggen: ‘Ali, ga lekker naar je bedje toe!’ Maar dat zou natuurlijk een overbodige aansporing zijn; voor dat soort acties heeft Ali echt geen magistraat nodig. Alweer een associatie die een duidelijke correctie nodig had.

Nu ik nadenk over automatische associaties, moet ik tot de conclusie komen dat ik de laatste tijd wel moeite heb met bepaalde vanzelfsprekendheden. Ik heb geen problemen met het feit dat ‘die’ vier partijen een nieuw kabinet gaan vormen… democratie hè, het volk heeft gekozen! Je veronderstelt dan dat ze nadenken over de te benoemen ministers. Het woord minister is afgeleid van en Latijns woord dat ‘dienaar’ betekent. (Sommige dominees noemden zich verbi divini minister: dienaar van het Goddelijke woord. Je moet maar durven.)

Minister… ik heb het idee – ik schrijf dit op vrijdagochtend – dat iedereen ervan uitgaat dat een minister van onbesproken gedrag moet zijn en ook nog eens een aimabel figuur. Die toestand van – ooit – twee LPF-jongens die elkaar de tent uitvochten… nooit meer. Vóór dit nieuwe kabinet kan aantreden is er al één figuur via een strenge screening door de mand gevallen. Weer een associatie naar de ratsmodee. Van iemand die ‘zijn sporen verdiend heeft’ in de politiek mag je toch verwachten dat hij integer is en de toets der kritiek kan doorstaan.

Nu ik er echter over nadenk, komt het me voor dat vele burgers deze associatie al lang geleden de vuilnisemmer hebben ingesmeten. Misschien is het wel leuk dat we in de komende tijd geconfronteerd worden met hilarische associaties. Nooit weg… als er wat te lachen valt.

Wist